Figura te shquara te letersise boterore.

Ndersa ne kete teme te trajtojme shkrimtaret e shquar te letersise boterore.

Elita boterore pa kronologji

BODLER

Vetmia
Nje gazetar filantrop me thote se vetmia eshte e keqe per njeriun; dhe, per te mbeshtetur tezen e tij, ai citon, ashtu si gjithe ata qe nuk besojne lehte, fjale te Eterve te Kishes. Une e di qe Demoni i frekuenton me deshire vendet e shkreta dhe qe Fryma e vrasjes dhe e shthurjes perflaket mrekullisht te vetmite. Por, do te ishte e mundur qe kjo vetmi te qe e rrezikshme vetem per shpirtin e ngeshem e te percartur qe e mbush me pasionet dhe kimerat e tij.
Sigurisht qe nje llafazan, kenaqesia me e madhe e te cilit qendron tek e folura nga maja e nje katedre apo tribune, do rrezikonte shume te behej nje i marre i terbuar ne ishullin e Robinsonit. Nuk kerkoj nga gazetari im virtutet kurajeplota te Kruzoes, por kerkoj qe ai te mos i mbuloje me akuza dashnoret e vetmise dhe te misterit.
Ne racat tona derdellitese, ka individe qe do pranonin me mosdashjen me te vogel denimin me vdekje, nese do tu lejohej te mbanin nga maja e gijotines nje fjalim te buhishem, pa u trembur se daullet e Santerreit do tu prisnin befasisht fjalen.
Nuk ua qaj hallin, sepse zbuloj se derdhjet e tyre gojetare u sigurojne kenaqesi te njejta me ato qe te tjeret i marrin nga heshtja dhe prehja shpirterore; por i percmoj.
Une dua, mbi te gjitha, qe gazetari im i mallkuar te me leje te zbavitem pas qejfit tim. ...Ju, pra, nuk provoni kurre, me thote ai, me nje ton hundor teper apostolik, nevojen per te ndare me dike tjeter kenaqesite tuaja?... Shikojeni ziliqarin e holle! Ai e di qe une i perbuz kenaqesite e tij dhe vjen te futet me marifet te te miat, ky ters i urryer!
-Kjo fatkeqesi e madhe per te mos mundur te jesh i vetem, thote diku La Bruyrei, si per ti bere me turp te gjithe ata qe ngarendin te perhumben mes turmes, duke patur frike se sdo mund ta duronin veten.
-Pothuajse gjithe fatkeqesite tona na vijne ngaqe nuk kemi ditur te rrime ne dhomen tone, thote, me duket, nje tjeter urtan, Pascali, duke thirrur keshtu ne qelizen e prehjes shpirterore gjithe ata mendjehumbur qe e kerkojne lumturine te levizja dhe te nje prostitucion qe do mund ta quaja vellazerues, poqese do flisja gjuhen e bukur te shekullit tim.

E verteta
Kam njohur njefare Benedikta, qe mbushte atmosferen me ideal, syte e se ciles perhapnin deshiren e madheshtise, te bukurise, te lavdise dhe te gjithckaje qe te ben te besosh te pavdekesia.
Por kjo vajze e mrekullueshme ishte shume e bukur per te jetuar gjate; ajo vdiq vetem pak dite pasi e kisha njohur, dhe une vete e varrosa, nje dite kur pranvera tundte temjanicen e saj gjer te varrezat. Isha une ai qe e varrosa, te mbyllur mire brenda nje tabuti te bere me nje dru aromatik dhe te pavdekshem si senduket e Indise.
Dhe, teksa syte i mbaja ngulur mbi vendin ku ishte kallur thesari im, krejt papritur pashe nje njeri trupvogel qe i ngjante ne menyre te habitshme te ndjeres e qe, duke perplasur me nje egersi histerike e te cuditshme kembet mbi token e shkrifet, thoshte duke u shkrire se qeshuri:
-Jam une Benedikta e vertete! Jam une, nje maskareshe e madhe! Dhe, si denim per marrezine dhe verbimin tend, ti do me dashurosh keshtu sic jam!
Por une, i terbuar, iu pergjigja:
-Jo, jo, jo! Dhe, per ta theksuar me fort refuzimin tim, e godita aq fort token me shpute saqe kemba mu zhyt gjer te gjuri brenda varrit te porsabere, ku, si nje ujk i kapur ne gracke, qendroj i mberthyer, ndoshta pergjithmone, ne gropen e idealit.

Dritaret
Ai qe sheh jashte permes nje dritareje te hapur nuk veshtron kurre aq gjera sa ai qe sheh nje dritare te mbyllur. Nuk ka send me te thelle, me te mistershem, me pjellor, me te erret, me mahnites se nje dritare e ndricuar nga nje qiri. Ajo qe mund te shihet ne diell eshte gjithmone me pak interesante se ajo qe ndodh prapa nje xhami. Ne ate vrime te zeze apo te ndritshme jeton jeta, enderron jeta, vuan jeta.
Pertej valeve te cative, me kap syri nje mesogrua, tashme e rrudhur, e varfer, perhere e perkulur mbi dicka, e qe nuk del asnjehere. Me fytyren, me veshjen, me gjestin e saj, me pothuajse asgje, rikrijova historine e kesaj gruaje, ose, me sakte, legjenden e saj, dhe nganjehere ia tregoj ate vetes duke qare.
Nese do kish qene nje plak i gjore, do kisha rikrijuar historine e tij me te njejten lehtesi.
Pastaj shtrihem, krenar qe kam jetuar dhe vuajtur ne te tjere njerez.
Ndoshta ju do me thoshnit:
- A je i sigurt qe kjo legjende eshte e vertete? Crendesi ka se cili mund te jete realiteti jashte meje, nese ai me ndihmoi te jetoj, te ndiej qe jam dhe ate cka jam?

Porti
Porti eshte nje vend i kendshem per nje shpirt te lodhur nga luftrat e jetes. Gjeresia e qiellit, arkitektura e levizshme e reve, ngjyrimet e ndryshueshme te detit, vezullitja e fareve, jane nje prizem mrekullisht i pershtatshem per te zbavitur syte pa i merzitur kurre. Format e derdhura te anijeve, me manovruesin e nderlikuar te velave, qe dallgezimi i detit u jep lekundje te harmonishme, sherbejne per te mbajtur ne shpirt shijen e ritmit dhe te bukurise. Mandej, mbi te gjitha, aty ka nje lloj kenaqesie te mistershme dhe aristokratike per ate qe nuk ka me as kureshtje, as ambicje, qe te sodite, i shtrire ne verande apo i mbeshtetur mbi mol, gjithe ato levizje te atyre qe nisen dhe atyre qe kthehen, te atyre qe kane akoma forcen te deshirojne, dhe deshiren per te udhetuar apo pasuruar.



Stolite

E embla ime qe shtrire krejt nudo, ashtu sic m'a donte shpirti
e ne trup s'kish lene gje tjeter vec stolitve te saj tingelluese
e fort te cmuara qe i jepnin nje pamje e ajer teper triumfues,
te tille si ai i sklleverve te Moreve ne ditet e tyre me te lumtura....

E, kur keto stoli tunden e hidhen me nje zhurme tallese
ne nje bote vezulluese plot drite metali e zafiresh,
ndjej te hyj ne ekstaze e te humbas ne terbim
mes gjerash ku tingujt perzihen ne drite e harrim...

E, ajo e shtire mbi divan, e dorezuar ne ledhka dashurie
qeshte krejt e leshuar e hareshem nga lumturia,
qeshte me dashurine time, te thelle e te embel si deti,
qe ngjitej drejt saj si dallga mbi shkembenj...

Me syte e saj cpues te ngulur mbi mua si nje tiger i zbutur
me pamje te perhumbur e enderrimtare merrte poza lozonjare
e me hidhte hidhte shigjeta shikimesh plot ledhka dashurie
e pamja e saj naive e sensuale shkriheshin plot nur e magji...

E barku i saj e gjinjte si dy fryte te virgjer eremire
dhe lleret dhe kembet dhe kofshet e baseni,
te lemuar si fildish, te valezuar si qafe mjelme
shfaqeshin para meje, mermer i paster e plot drite

Afroheshin e me perkedhelnin si Engjejt e se Keqes,
per te me prishur qetesine e prehjen e shpirtit tim,
per te me coroditur e rrezuar nga ai Shkemb Kristal
ku isha ulur e prehesha i qete e vetmitar...

Mbresat

Oh! Kam aq shume mbresa si te kem jetuar njemije vjet
e komone e madhe e kam plot sirtare kujtimesh:
kuintanca te bera rrotuj lidhur me kordele,
vargje, letra dashurie, fatura e romanca
qe fshehin shume me pak sekrete se sa truri im
i lodhur qe ngjan si piramide a qilar pa fund,
ku jane groposur shume me teper kufoma, shume me
teper te vdekur se sa ne nje varr te perbashket

Nje kalimtareje...

Rruga rreth e rrotull zjente e zhurmonte.
Veshur ne te zeza ne dhimbje madheshtore,
nje grua shkoi duke tundur plot salltanet,
kindet e dantellat e fustanit te saj te gjate

Po pija ne mejhane i perhumbur, tape e ekstravagant
kur ajo kaloi para meje, me kembe prej statuje e fisnike
si shqiponje. E, thelle ne syte e saj, qiell gri ku lind urugani,
pashe embelsine qe magjeps e epshin qe vret...

Ish nje vetetime verbuese e pastaj u be... nate!
O bukuri kalimtare qe me bere te fluturoj me krahe,
valle, s'do te shoh me, ne kete jete a ne eternitet?

Ajo iku e humbi mes turmes! S'do t'a shihja kurre!
Nuk dija ku vinte e as ajo s'dinte ku shkoja une.
Por, oh, qeshe i bindur! Po, qeshe i sigurte!
Ajo do ish gruaja qe do te kisha dashuruar...

Maces sime

Hajde, macja ime e hijeshme,
hajde ne zemren time te dashuruar.
Vuri putrat e buta mbi gjoksin tim
e lerme te zhytem ne syte e tu te bukur
plot ngjyre metal e gure zefiri...
E teksa duart e mia dehen ne perkedheli
mbi koken e shpinen tende elastike
e dora ime dridhet nga volupteti
mbi pellushin tend te bute e elektrik,
une ndjej trupin e se dashures sime.
Shikimin e saj qe eshte si yti, o kafshe e bekuar,
te thelle e i ftohte, cpues e i mprehte si kame !
Ndjej perreth meje nga kembet gjer tek koka,
te lehte e kercenues, nje parfum trulloses
qe endet si opium perreth trupit te saj brun...

Shtrati i dashnoreve

Shtrati yne do te jete i parfumuar
e divanet perreth, te thelle si varre
stolisur plot lule te rralla
mbledhur enkas neper qiej.

Duke djegur prushin e fundit,
zemrat tona do behen pishtare
e do hedhin nje drite te dyfishte
ne zemrat tona si dy pasqyra binjake.

Ne nje mbremje ne roze e blu mistike
ne do te reflektojme te njejten drite
perzier plot vaj, rrenkime e lamtumira.

Pastaj nje Engjell
duke hapur portat
e qiejve do na ringjalle
e flaket e shuara do rimarrin jete,
e ne do te jemi perseri se bashku
besnike e te lumtur...

Parfum egzotik

Kur, sy mbyllur, ne nje mbremje te vaket vjeshte
thith kendshem aromen e gjoksit tend te nxehte,
shoh para meje imazhe brigjesh te lumtura
qe perflaken ne zjarre perendimesh plot diell.

Shoh, nje ishull te bardhe e te vogel,
ku rriten peme te vecanta plot fruta gjithe arome;
burra me trup te vogel, por te forte e,
femra me sy te cilter e plot pushtet...

Pastaj, aroma e trupit tend, me con fluturim drejt
klimash mahnitese, ku shfaqet nje port plot vela
e marinare te sapokthyer nga udhetime te largeta.
E, pastaj, nga gjithe kjo enderr, mes kengesh detaresh
ndjej perreth meje te me futet gjer ne shpirt thelle,
parfumi i luleve egzotike qe ne ajer lodron perhere...

Ne floket e tu

...Lerme t'u marr ere, te thith thelle, pafundesisht, aromen e flokeve te tu, te zhys ne to krejt fytyren si ne ujet e nje burimi
te kristalte e, pastaj, me gishtat e mi t'i shushpuris ato si nje shami eremire qe shperndan kujtime te embla ne eter. Ah, sikur ti
te mund te imagjinoje gjith'ato qe une shoh, gjith'ato qe ndjej, gjith'ato qe degjoj ne floket e tu! Shpirti im lundron mbi parfume
si shpirti i te tjereve ne muzike... I zhytur mes flokeve te tu, shoh nje enderr plot anije, vela e dyreke te cilet musonet i
shtyjne drejt klimash te mrekullueshme, mes detrash pafund, aty ku qielli eshte teper blu e deti shume i thelle, aty ku thithet ajer
i parfumuar nga aroma e frutave, barit e lekures njerezore. Ja, ne oqeanin e flokeve te tu shoh nje port plot dallge kengesh
melankolike, me njerez te forte racash te ndryshme e plot anije lloj-llojesh te cilat lartojne arkitekturat e tyre te perkryera
nen nje qiell te pafund ku prehet nje ngrohtesi e perjetshme. Duke ledhatuar floket e tu, ndjej ofshamat e lengatat e
dikurshme, te perjetuara shtire mbi nje divan, ne dhomezen e nje anije te bukur perkundur nga valet e lehta te molos; aty mes vazo
lulesh e amforash freskuese. Mes vatres se zjarrte te flokeve te tu, tani thith arome duhani egzotik perzier me opium e kallam
sheqeri e, nderkohe, ne naten e flokeve te tu, me shfaqet shkelqimi i pafund i kaltersive tropikale; mbi brigjet e kadifejta
te flokeve te tu mbushem plot aroma ku ndjej perzier bashke: gudron, myshk e vaj kokoje. Ah, lerme te kafshoj floket e tu ! Kur
fus gojen mes mases se tyre elastike e rebele, me duket se shijoj kujtimet me te embla!..


Dehuni…

Duhet te jeni gjithnje te dehur. Kjo eshte e gjitha; e vetmja gje e rendesishme. Per te mos e ndjere barren e tmerrshme te Kohes qe te dermon shpatullat e te perkul shpinen, duhet te deheni pareshtur.
Po me se? Me vere, me poezi ose me virtyt, si tjua doje zemra. Por vetem dehuni.
Dhe nese ndonjehere, ne shkallet e nje pallati, mbi barin e gjelber te nje hullie, apo ne vetmine e zymte te dhomes suaj, iu ndodh qe te zgjoheni, pasi dehja ka rene ose eshte zhdukur krejt, pyesni eren, valen, yllin, zogen, oren e murit, cdo gje qe fluturon, qe renkon, qe rokulliset, qe kendon, qe flet, pyetini sa eshte ora; dhe era vala, ylli, zogu, ora e murit, do tju pergjigjen: Eshte ora qe te deheni! Per te mos qene sklleverit e martirizuar te Kohes, dehuni; dehuni pareshtur! Me vere, me poezi ose me virtyt, si tjua doje zemra! qe kendon, qe flet, pyetini sa eshte ora; dhe era vala, ylli, zogu, ora e murit, do tju pergjigjen: Eshte ora qe te deheni!

Ai njeri që s'ka muzikë mu në shpirt
Dhe që bashkim i ëmbl'i i zërave nuk e trondit
Ësht i pabesë dhe gati për gracka dhe plaçkitje
Lëvizj' e mendjes tij si nata ësht' e ngrysur
Edhe ndjenjat i ka t'errëta si Erebi"
Të mos i zini besë një t'atilli.
Shekspir