"Ja pse ndodhi tragjedia e Gerdecit"

Ekspertet amerikane, te cilet asistuan ne zbardhjen e shkaqeve per tragjedine e Gerdecit, arrijne ne perfundimin se demontimi i fishekeve dhe predhave behej pa kushte sigurie dhe rrethana te papershtatshme qe ndikuan ne pasojat e renda. Raporti voluminoz i perfshire ne nje dosje te vecante, me mbi 100 faqe, i eshte nenshtruar perkthimit te tij perreth nje muaj me radhe ne Prokurorine e Pergjithshme, ku eshte vendosur edhe grupi hetimor i dosjes. Burime nga organi qendror i akuzes kane bere me dije se fabrika e demontimit ne Gerdec ka qene nje "kantier rrezikshmerie". Ky perfundim, sipas raportit te gjashte eksperteve te FBI-se dhe te ATF-se, ishte perqendruar ne faktin se ne firmen "Alba Demil" nuk ka pasur asnje lloj sigurie, e cila te evitonte shperthimin. Sipas eksperteve amerikane, te cilet kane punuar paralelisht me grupin hetimor per kete tragjedi, fabrika e Gerdecit ka qene shume e vogel dhe e papershtatshme per te kryer nje demontim te tille municionesh. "Kjo fabrike, jo vetem qe nuk ishte ndertuar per te kryer demontime te tilla, por nuk ishte krijuar kushtet e sigurise, edhe pas vendosjes se saj si fabrika ne te cilen do te kryheshin demontimet", thane burime nga prokuroria, qe u referoheshin perfundimeve te eksperteve te huaj.

Hetimet e kryera nga ana e specialisteve te zyres se lendeve plasese, duhanit dhe zjarreve ne SHBA, qe keqyren vatren e shperthimit ne Gerdec, konkluduan se demontimi i predhave dhe i fishekeve kryhej ne nje ambient te ngushte. "Ndersa nje hapesire e tille ishte kthyer ne nje ambient te papershtatshem, ku proceset e punes beheshin shkak per ekspozimin e sasive te barutit dhe predhave ndaj faktoreve aktivizues", thuhet ne raport. Sipas eksperteve amerikane, shperthimi i fabrikes ka ardhur 10 ose 11 metra larg nga porta kryesore e fabrikes dhe shkaku ka qene aksidental. Per rrethanat e tragjedise dhe shperthimin e fuqishem, eshte cilesuar si shkak baruti ne sasi te medha qe ishte lene te ekspozohej per shkak te mungeses se ambienteve. Sipas eksperteve, baruti ishte vendosur ne te gjithe fabriken, ku edhe kryhej demontimi, ne kundershtim me rregullat ushtarake. Nje tjeter fakt, qe bie ne sy, eshte krateri i shkaktuar nga lendet plasese ne Gerdec, me nje siperfaqe qe kalon 100 metra katrore, grope e krijuar nga shperthimi katastrofik.

Gjashte ekspertet amerikane erdhen ne vendin tone me 7 prill te ketij viti, nderkohe qe jane larguar me 14 prill. Per nje jave, specialistet e ndare ne dy grupe kane insistuar per te kuptuar arsyet e shperthimit ne fabrike, duke kryer eksperimente te ndryshme ne krater. Ne fund te procesit, ata kane marre disa kampione me dhe, per te pare edhe perberjen ne to pas shperthimit. Ekspertet amerikane gjate qendrimit te tyre ne vendin tone ndihmuan grupin hetimor per te hetuar ne lidhje me shkaqet, te cilat cuan ne shperthimin e fabrikes dhe kushteve te sigurise ne te. Nderkohe qe grupi hetimor shqiptar eshte perfshire me anen tjeter te ceshtjes, pikerisht te personave pergjegjes te tragjedise, numrin e viktimave dhe te plagosurve, si dhe marrjen e te mbijetuarve ne pyetje. Nen hetim per ngjarjen u moren 5 persona, tre prej te cileve jane vendosur ne pranga dhe dy te tjere hetohen ne gjendje te lire. Prokuroria e Pergjithshme kerkon qe te marre nen hetim dhe ish-ministrin e Mbrojtjes, Fatmir Mediu, i cili firmosi per percaktimin e vendit te demontimit ne fabriken e Gerdecit, por qe, sipas deputetit, kjo perzgjedhje eshte bere nga Shtabi i Pergjithshem. Prokuroria deklaroi se ne dy dosjet me materiale te derguara ne Kuvend, behet fjale per faktin se Mediu ka nxjerre disa akte nenligjore per demontimet, qe do te kryheshin ne kete fabrike. Shperthimi i fabrikes se Gerdecit ka ndodhur me 15 mars te ketij viti, ne te cilen humben jeten 26 persona dhe u plagosen mbi 300 te tjere.

Konkluzionet e prokurorise per shkaqet e shperthimit

Prokuroria e Pergjithshme ne bashkepunim me ekspertet e FBI-se, te cilet kane qendruar ne vendin tone nje jave, kane zbardhur arsyet e shperthimit te fabrikes se demontimit ne Gerdec, me 15 mars te ketij viti. Perfshirja e gjashte eksperteve nga ana e Kryeprokurores Ina Rama, konsistonte ne keqyrjen sa me te mire te vendit te kraterit dhe percaktimit te shkaqeve, pasi te huajt ishin te specializuar per keto ngjarje. Gjashte ekspertet kane qene te pranishem ne te gjithe procesin e pastrimit te vendit te ngjarjes, duke studiuar edhe me nga afer arsyen qe mund te kishte cuar ne shperthim. Raporti i nxjerre nga ana e eksperteve te FBI-se, ne bashkepunim edhe me hetimet e kryera nga ana e grupit hetimor shqiptar, kane perjashtuar pisten e aktit terrorist, apo mundesine e venies se zjarrit nga jashte. Sipas hetimeve te kryera nga organi qendror i akuzes, nuk eshte vertetuar asnjehere qe shperthimi ne fabriken e Gerdecit te kete qene i qellimshem. Ekspertet e FBI-se kane qene te pranishem edhe gjate marrjes ne pyetje te ushtarakeve, te cilet punonin ne fabrike, per te pasur nje ide te qarte ne lidhje me procesin e demontimit. Prokuroria e Pergjithshme do t'i mbeshtese hetimet e saj vetem ne shkeljet e ligjit, te cilat kane cuar me pas deri ne shperthim te fabrikes, qe eshte cilesuar paraprakisht saldimi i nje karroce ne afersi te hyrjes.