raportet etike politike sipas meje

Ajo çfarë është paradigmatike tek Makiaveli dhe filozofia e tij, dhe që në fakt ky i kushton një rëndësi mjaft të madhe, është edhe raporti ndërmejt politikës dhe etikës.
Antropologjia dhe Filozofia politike e Nikolo Makiavelit, është rrënjësisht antipod i qasjeve respektive (Antropologjise dhe Filozofisë) të Aristotelit, dhe pa ekuovike mund të konkludohet se qasja makiaveliste dhe veçanërisht ajo pjesë që ka të bëjë me raportin e etikës me politikën, është në thelb një antiaristotelizëm tipik. Ndryshe nga veprat e tij Aristoteli ku në fakt trajtohej konstelacioni i lidhjes së pashkoqitshme në mes etikës dhe politikës, dhe ku etika konsiderohej si pjesë ndërsubjektive dhe e përbrendësuar e shpirtësisë së njeriut në raport me botën materiale, dhe ku njeriu konsiderohej si "qenie e mirë", e "arsyeshme", dhe "politike", Makiveli për të mos thënë se e flak në tërësi Filozofinë Aristoteliane, e merr në shqyrtimin vetëm kontekstin e njeriut si "qenie politike". Pra logjikisht mund të konkludojmë se Makiaveli pajtohej me Aristotelin vetëm sa i përket pikëpamjes së Aristotelit, se njeriu është “qenie politke” dhe asgjë më tepër. Madje edhe kjo ka të bëjë vetëm formalisht me kauzën e shtruar, dhe diagnostifikimin e njeriut si qenie e tillë, ngase në përmbajtje, koncepcioni Aristotelit me atë të Makiavelit sërish ndryshon, për faktin se krejtësisht tjera pikëpamje mban Aristoteli për njeriun si “qenie politike” e krejtësisht tjera Makiaveli.
Makiaveli për sa i përket natyrës antropologjike të njeriut, si paradigmë e spjegimit individual në parim të etikës, është i mendimit, dhe thekson faktin se njeriu është qenie me përplot dobësi e të meta, i pabesë, mashtrues, i pasigurt, gënjeshtar, lakmues, dhe përgjithësiht një egërsirë. Kjo ishte etika e njeriut sipas Makiavelit ! Këto ishin tiparet e tij sipas Makiavelit (!) Ishte ky sinonim i një nënçmim të rëndë , ndoshta më I rëndi që ndokush I kishte bërë ndonjëherë krijesës NJERI, por njëkohësisht edhe FESË dhe ZOTIT, ngase nëse njeriut është krijesë e Zotit dhe megjithatë është kaq i keq, atëherë për këtë nuk është fajtorë vetëm njeriu, por edhe krijuesi i tij.
Një ndër koncepcionet shumë të rëndësishme të Makivalelit, është edhe e ashtuquajtura prishësia e njerëzve, që në fakt derivon nga pabarazia midis tyre, dhe pikërisht në këtë konstelacion shkëputet edhe ajo ana e praktike e Filozofisë së Makiavelit për sa i përket raportit të njeriut me etikën. Pra u pa ajo se çfare na qenka natyra njeriut, andaj tani e tutje Makiaveli kalon në prakticitet (!). Këtu definitivisht zë fill realizmi apo siç ndyrshe pragamtizmi i Makiavelit.
Makiaveli është i vetëdijshëm se nuk mund të ketë ameliorizim (reformim të brendshëm) të përnjëhershëm të njerëzve, andaj preferon që të shkohet kah realja, kah definimi real i konstelacionit njeri-politikë, perkatësisht etikë-politikë. Duke qenë shkoqitës i politikës, nga multilaterizmi i filozofisë doktrinore të Platonit rrespektivisht paradigmës platoniste, Makiaveli megjithëse angazhohet për një elborim të purifikuar të politikës, dhe megjithëse e çliron njeriun nga vlerat etiko-morale e religjioziteti, ai nuk i PËRJASHTON, këta faktorë, por vetëm siç theksuam e ÇLIRON njeriun nga ta, dhe pikërisht kur jemi këtu, duhet theksur faktin se shpeshherë qasja e Makiavleit mbi etikën është etabaluar njëtrajtshmërisht, dhe si e keqkuptuar, ku Makiaveli gabimisht është konsideruar si përjashtues i etikës dhe i vlerave morale, gjë që nuk përkon me realitetin. Kanë eksistuar edhe ekstreme të tilla që Makiavelin figurativisht e kan krahasuar edhe me figurën e djallit(!). Interpretime të tilla, ka pasur nga çdokush, nga çdo bastion çoftë edhe që ndoshta fare nuk ka pasur të bëjë me politkën.
Por realiteti qëndron në atë se Makiaveli, duke u nisur nga fakti se politika e fundamentuar si pjesë e doktrinës apo paradigmës moraliste të Platonit konkludonte se ajo, nuk mund të gjente zbatim assesi në terren, dhe si profesion, ngase ishte drejtpërsëdrejti e influancuar nga multiralaterizmi i dogmave, etiko-morale që ingërthente Filozofia e Platonit, dhe që edhe politikën e vënte inkorporcionalisht në lidhje me to, andaj duke e ndarë politikëm nga filozofia, Makiaveli i flakë dogmat, i flakë abstraksionet e tilla çfarë ishte ajo e Platonit (nga e cila dolën dy religjionet më të mëdha dominuese : Krishterimi dhe Islami), dhe pasi që e bën të çartë nonsensin e doktrinës platoniste mbi politkën si të lidhur ngusht me etikën, pra pas që i vë themelet e teorisë së tij, ai i përvishet ekskluzivisht modaliteteve të teorisë së tij.
Kur jemi te teoria, përmledhësisht ajo çfarë në fakt që na sugjeron Makiaveli, është: që të mund të ketë politikë, duhet që liria tė paraqitet në sytë e shumicës si vetë ajo që kërkohet përjetësisht, si kushtet e egzistencës së saj, të drejtat, mundësia për të patur pronë, tokë, dhe mundësinė për të marrë pjesë në çështjet publike, por duke qënė se njëkohėsisht, jemi larg nga arritja e saj, ajo do tė përbëjë, objektin e vetė “protestes”, tė pakënaqësisė, tė rezistencës. Do tė mund tė thonim nė kėtė sens që liria pjesė konstitutive për natyrė e politikės, nė sensin qė ajo ėshtė kjo e mirė qė kėrkohet gjithmonė, dhe nuk plotėsohet asnjëherë, dhe pėr këtë populli fomohet si trup politik. Apo më shumë akoma, do tė mund tė thonim se liria ėshtė themeluese e politikës nė sensin ku ajo është vetë objekti i diferencës së pazgjidhshme mes zotërinjve dhe shërbyesve: dosido cilado palë e kupton këtë fjalë sipas mënyrës së saj, dhe asnjëherë ata nuk do tė mund tė mirëkuptohen pėr një sens të pėrbashkët tė kėtij termi.
Nga e tërë kjo çka u potencua mund të shihet çartë se Makiaveli vë theksin, në lirinë si formë e patjetërsuar e natyrës së njeriut, ku ky i fundit ka në duart e tij mundësinë që ti qaset politikës pa kurfarë pengese, por që paradigma shekullore e Platonin e rrimarrë deri diku edhe nga Aristoteli, e ka pamundësuar një gjë të tillë, dhe ka krijuar një frymë të atillë që edhe nëse ka qasje në politikë, politikbërësi prapëseprapë do të oscilojë dhe do të gjunjëzohet përpara dogmave etiko-morale dhe religjioze të paradigmave që i kultivuan këto koncepte.
Duke qenë i lire njeriu, si qenie dhe si individ në parim vendos pa u penguar nga askush që të merret me politikë, gjë që është katërcipërisht, në kundërshtimin me pikëpamjen proto-utopiste të e Platonit që ishte i bindur se udhëheqjen duhet besuar vetëm filozofëve. Kjo gjithashtu, antagonizon edhe me pikëpamjen aristoteliane për njeriun si "qenie e mirë". Duke e definuar në këtë menyrë natyrën e njeriut Makiaveli, vazhdon me definimin e modaliteteve dhe formaliteteve tjera, karakaterizuese të njeirut pushtetar nëse mund ta quajmë në këtë formë njeriun që ka pushtet (Princin), ku përmend figurativisht një gjë shumë ineteresante, faktin se prakticiteti dhe pragmatizmi i pushtetarit duhet t'i përgjasojë fuqisë se LUANIT, dhe dinakërisë së DHEPLPRËS. E para ka të bëjë me rastet kur pushtetari, dëshiron që aribitrarisht të ndërhyjë në ndonjë situatë për të qenë promotorë i dhënies së kahjes, apo përfundimit të ndonjë çështjeje, problemi, a situate në menyrën se si do ai vetë. Kjo gjithashtu ka të bëjë edhe me skrupullin e pushtetarit(!), me rastet kur pakënaqësia e tij apo inati i tij ekzalton në menyrën mbase më të keqe të mundëshme në kurrizë të së sunduarve. Pra ktu kemi të bëjmë me përdorim të eksplicit të FUQISË, por prapëseprapë as këtu as morali e as vlerat etiko-religjioze nuk janë të pëerjashtuara(!), ngase pikërisht kjo FUQI mund të përdoret pikërisht "në emër" dhe në "mbrojtje" të vlerave të lartëcekura. E dyta : Figura e DHELPRËS, thamë se simbolizon DINAKËRINË e pushtetarit (Princit), ku ky i fundit, duke u nisur edhe nga vetë natyra e tij si i pabesë, i pasigurtë etj, mund të monopolizojë dinakërisht me forma dhe mënyra të ndryshme për ta impelemntuar dhe për ta bërë të mundshëm synimin e tij ! Por ndoshta pa e tepruar, vlen të potencohet se as këtu as morali e as vlerat etiko-religjioze nuk janë të përjashtuara, për faktin se pikërisht DINAKËRIA mund të përdoret "në emër" dhe "në mbrotje" të vlerave.


etc 29/11/08