Centrali atomik, kompetencë e Berishës

Vendimi i qeverisë shmang Agjencinë Kombëtare të Burimeve Natyrore. Nis faza e projektit.Qeveria ka nisur zyrtarisht dje procedurat për ndërtimin e centralit atomik, i nevojshëm për prodhimin e energjisë elektrike. Me anë të një vendimi, Kryeministrit ia janë rritur kompetencat për sa u takon negociatave që duhen bërë me Agjencinë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike. Vendimi i marrë më 9 gusht 2006, duke iu referuar VKM-së nr. 547, "Për krijimin e Agjencisë Kombëtare të Burimeve Natyrore", i jepte të drejtën e plotë AKBN-së për të shqyrtuar rastet e krijimit të burimeve të reja të energjisë, përfshi këtu dhe atë atomike. Madje, një tjetër vendim, i marrë në verën e këtij viti, kreu i qeverisë kishte kërkuar që Agjencia të niste punën, së bashku me Akademinë e Shkencave, që të krijonte kuadrin ligjor, në drejtim të përgatitjes së kushteve për ndërtimin e centralit atomik. Rëndësia e projektit 1000 MW dhe vlera e investimit disa miliardë dollarë, kanë shtyrë Kryeministrin që të merret personalisht me këtë çështje, duke ndërhyrë në VKM, në drejtim të ndryshimit të rregullave.

Ndërhyrja

Këshilli i Ministrave vendosi dje të kryente disa ndryshime në lidhje me kompetencat dhe mënyrën e funksionimit të veprimeve të Kryeministrit, në drejtim të çështjes së centralit atomik. Sipas vendimit, kreu i qeverisë, tashmë, mund të drejtojë dhe bashkërendojë punën me strukturën e specializuar të Kombeve të Bashkuara, Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike (IAEA), si dhe ndërmjet strukturave shtetërore, institucioneve të specializuara, vendase dhe të huaja. Roli i kreut të qeverisë shkon dhe më tej, ku në vendim thuhet se mund të drejtojë dhe strukturat ose institucionet universitare dhe qendrat kërkimore-shkencore, vendase dhe të huaja, sektorin privat, organizatat jofitimprurëse, grupet e interesit etj. Sipas vendimit, "ndryshimet bëhen me qëllim për të krijuar infrastrukturën kombëtare të nevojshme (përfshirë kuadrin e nevojshëm ligjor dhe rregullator, strukturat e specializuara të domosdoshme etj.), për vënien në jetë dhe në funksion të programit të energjisë bërthamore në Shqipëri".

Debati

Shqipëria është e ndarë në dy pikëpamje të ndryshme në lidhje me ndërtimin apo jo të centralit bërthamor. Pro është pozicionuar natyrshëm, qeveria dhe institucionet apo individët përreth saj. Kryeministri Berisha, prej më shumë se një viti, ka hedhur idenë e ndërtimit të centralit për prodhimin e energjisë atomike, me kapacitet gati 1000 megavat. Fuqia e centralit konsiderohet e vogël, por i justifikuar për nivelin e konsumit të energjisë elektrike dhe i kushtëzuar nga kostoja e lartë. Skenari më i mundshëm për ndërtimin e centralit lidhet me palën italiane, e cila ka ofruar mbështetjen e saj në të gjitha aspektet, nisur dhe nga fakti që fqinjët nuk mund të ndërtojnë një objekt të tillë (e ndaluar me referendum para ‘90-ës). Edhe brenda kësaj, çështja ka disa paqartësi. Qeveria italiane dhe kompanitë private nuk janë të qëndrueshëm me deklaratat e tyre, duke nxjerrë disa versione që shmangin ndërtimin e centralit në Shqipëri. Vendi ynë nuk e ka mundësinë, si në aspektin monetar ashtu dhe në eksperiencë, që të marrë përsipër ndërtimin e një vepre të tillë. Për këtë fakt qeveria "Berisha" ka pasur disa takime me italianët e ENEL, por asgjë nuk është konkretizuar. Sa i takon grupimeve kundër, ato janë kryesisht organizatat ambientaliste, opozita, por edhe ekspertë të pavarur, të cilët e shohin projektin si tepër afatgjatë, në një kohë kur vendi ynë ka nevojë për të tjera objektiva. Lidhur me ERE-n, institucioni që rregullon tregun e energjisë elektrike është shprehur pro ndërtimit, me justifikimin e garantimit të prodhimit të energjisë, madje arritjes të synimit për të eksportuar.